--------------- در امدی بر ادبیات داستانی----------------

1- قدیم ترین ومحبوب ترین و در عین حال رایج ترین نوع ادبی در میان ملّت ها  .  .   .   و  .    .    .   است.

2- هنری ترین نوع ادبیات مردمی کدام است؟

3- مقصود از هدف متعالی پدید آورندگان قصّه ها و داستان ها چیست؟

4- دو تشبیه در بیت ذیل بیابید.

                                ای برادر قصّه چون پیمانه است                            معنی اندر وی به سان دانه است

5- با توجّه به بیت«دانه ی معنی بگیرد مرد عقل                                ننگرد پیمانه را گر گشت نقل»

                الف) در ترکیب «دانه ی معنی» ،«مشبّه و مشبّهٌ به» را پیدا کنید.

                ب) در مصراع دوم مقصود از «پیمانه» چیست؟

                پ) «مرد عقل»یعنی «انسان عاقل»با راهنمایی دبیر خود ، ترکیب دیگری نظیر آن بیابید.

                ت) بیت را به نثر روان بنویسید.

-------------- درس پنجم: سمک و قطران ----------------

1-  داستان سمک و قطران نوشته ی  .   .   .   است و در قرن  .   .  .    تألیف شده است.

2- به چه دلیل می توان گفت که «سمک و قطران» داستانی کاملاً ایرانی است؟

3- چه عاملی حوادث داستان سمک و قطران را پدید می آورد؟

4- به چه دلیل باید «سمک عیّار»را اثری متعلّق به مردم دانست؟

5- معادل امروزی فعل های ذیل را بنویسید.

                الف) مرا بخواهی کشت.                                        ب) او را بخواستی بردن.

1-     معنی روان عبارت های ذیل را بنویسید.

الف) در این کار تعبیه ای است، این یکی همچون من می نماید که به لشکر گاه ما می رود.

ب) تو در شب روی و عیّاری دستی داری.

پ) قطران بر خود گرفت که این کار بکند.

ت) از عهدی کار من بیرون آید.

ث) تو مرا بر خویشتن گیر.

ج) مرا به خیمه ی خویش بر تا از آن جا کار بسازیم ،چنان که باید ساخت.

چ) آتشک دست سمک باز پس بست و پالهنگ در گردن وی افکند.

ح) هول عیّاری ای کرده است.

خ) رها مکن که مرا به سیلی بکشند.

د) که باشد که مرا به حیلت بر بندد؟

ذ) ما را از آن نامی بود.

ر) شراب بسیار بر خود پیمود.

7- در عبارت«کسی هست از آنِ پادشاه ماچین»،«از آنِ»به چه معنی است و ماچین کجاست؟

8- متن ذیل را بخوانبد و به سؤالات پاسخ دهید.سمک عیّار گفت : « ای آتشک ! با من عهد کن و سوگند خور که یار من باشی وهرچه بگویم بکنی و راز من نگاه داریو خیانت نیندیشی و نفرمایی و از قول من بیرون نیایی تا من دلارام را بی رنجی در کنار تو آورم و نیک دانی که از دست من بهتر خیزدکه از دست قطران». آتشک خرّم شد و در دست و پای سمک افتاد. گفت:«بنده ام،تو چه می فرمایی؟ سوگند خورد به یزدان دادار کردگار و به نان و نمک مردان و به صحبت جوان مردان که آتشک غدر نکند و خیانت نیندیشد و آن کند که سمک فرماید و با دوست وی دوست باشد و با دشمن وی دشمن.»

            الف) سمک چه تعهّداتی از آتشک گرفت؟(پنج مورد)

            ب) سمک در چه کاری خود را از قطران بهتر و توانا تر می دانست؟

            پ) آتشک چه قولی به سمک داد؟

            ت) در متن  به کدام سنّت و اعتقاد عیّاران اشاره شده است؟

            ث) «در دست و پای کسی افتادن » نشانه س چیست؟

            ج) مصدر «فرمودن» و فعل های ساخته شده از آن ، به معانی متعدّدی مانند«دستور دادن، انجام دادن، گفتن و  .  .  .  »به کار رفته است. در متن بالا ، دو باراین فعل به کار رفته است ؛ به نظر شما در هر مورد کدام معنی مناسب تر است؟

            9- در قدیم گاهی فعل امر را به جای استفاده از«ب» با«می» می ساخته اند؛ مانند«می باش به عمر خود سحر خیز»؛ یک نمونه از این کاربرد را در متن درس بیابید.

10- معادل امروزی «فرو بریم» در«بگذار تا فردا داری در میدان فرو بریم»چیست؟

11- نقش دستوری عبارت مشخّص شده در«آمد به خیمه ی قطران و در پیش و ی خدمت کرد: پالهنگ در گردن و دست سمک کرده.» کدام است؟

            الف) قید            ب) صفت                       پ) مفعول                      ت) متمّم

12-   عبارت های ذیل را به نثر روان و ساذه برگردانید.

الف) سمک و اآتشک نگاه می داشتن تا قطران بخفت.

ب) دو استر به دست آور که تو این جایگاه گستاخی تا من ترتیب قطران کنم.

13- با توجه به عبارات ذیل به سؤالات پاسخ دهید.

            - ای آتشک سی غلام را بخوان همه سلاح پوشیده و شمشیر ها کشیده و پیرامون مهد فرو گیرندتا قطران را بدرقه باشندتا به لشکر گاه بریم، اگر غلامان پرسند که چه بوده است و چرا چنین می باید کرد؟ بگوی پهلوان به من گفت چون من مست شوم ،مرا بر کنار لشکر گاه بریدو غلامان مرا نگاه داری کنند تا اگر لشکر شبیخون آرند من در میانه نباشم.

الف)- سمک به چه منظوری دستور داد که آتشک سی غلام ذا بخواند؟

            ب) منظور از «پهلوان» در عبارات بالا کیست؟

            پ) درجمله ی«اگر لشکرشبیخون آرد » منظورکدام«لشکر» است؟

            ت) آیا واقعاً هدف ار انتقال قطران به خارج از لشکر گاه، نجات جان وی بوده یا قصد دیگری در کار بوده است؟ توضیح دهید.

14- با توجّه به بند پایانی درس سمک عیّار:

            الف) «او را کار چون افتاد» یعنی چه؟

            ب) پهلوانان به چه چیزی می خندیدند؟

            پ) سمک چه گونه قطران را به هوش آورد و از خواب بیدار کرد؟

            ت) سمک چرا به قطران پس گردنی زد؟ قطران چه کرد؟

ث) وقت که چشم قطران به خورشید شاه افتاد دچار چه حالتی گردید؟

ج) سمک برای قطرا چه دلیلی را برای رفتن خدمتکاران ذکر کرد؟ آیا راست گفت؟ اگر نه، دلیل واقعی را شما بیان کنید.

15- با توجه به روایت پایانی درس(مستطیل سبز) معنی واژ] ها و ترکیب های ذیل را بنویسید.

            الف) بط(                )                  ب) فرو گذاشت(                   )            پ)قصدی نپیوستی(                )

            ت) ثمرت این تجربت(                        )

                        طرح سؤالات دبیر محترم:

1-.....................................................

2- ....................................................

            3-....................................................

---------------- درس ششم: داستان خیر و شر------------------

1- «هفت پیکر» از کیست؟

2- داستان «خیر و شر»بیان کننده ی چه مسائلی است؟

3- معنی واژه های داده شده را با توجّه به متن درس بنویسید.

            الف) آهنگ سفر کرد.(                  )                ب) توشه(                )                      پ) تنوری تافته(               )

            ت) دم نمی زد(                )                            ث) لعل(                    )                   ج) خبث طینت(                 )

            ج) صرعیان(                     )                             چ) برخوردار می شد(                 )  ح) تباه(                         )             خ) عزیمت کنم(               )                     د) شوکت(                )                     ذ) خلعت(                      )

            ر) خوان(                        )                            ز) ملازمان(                )          س) جانش به لب رسید.(           )

           ش ) بدسگالی(                 )

4-بیت های ذیل را بخوانید و به سؤالات پاسخ دهید.

                        حالی آن لعل آبدار گشاد              پیش آن ریگ آبدار نهاد

                        گفت مردم زتشنگی دریاب                        آتشم را بکش به لختی آب

                        شربتی آب زان زلال چو نوش                   یا به همّت ببخش یا بفروش

            الف) معنی واژه های «حالی»،«لعل آبدار» و«نوش»را بنویسید.            

ب)منظور از «ریگ آبدار » کیست و چرا این ترکیب را برای او به کار برده است؟

پ) در ترکیب«ریگ آبدار »از کدام آرایه ی ادبی استفاده شده است؟

ت) منظور از «آتش» چیست؟

ث) هدف خیر از دادن لعل ها به شر چه بودو چه درخواستی از وی کرد؟

5- به سؤالات مربوط به ابیات ذیل پاسخ دهید.

                        گفت برخیز تیغ ودشنه بیار                        شربتی آب سوی تشنه بیار

                        دیده ی آتشین من برکش                        وآتشم را بکش به آبی خوش

                        شر که آن دید دشنه باز گشاد       پیش آن خاک تشنه رفت چو باد

                        در چراغ دو چشم او زد تیغ                       نامدش کشتن چراغ دریغ

                        چشم تشنه چو کرده بود تباه                     آب ناداده کرد همّت راه

                        جامه و رخت و گوهرش برداشت  مرد بی دیده را تهی بگذاشت

            الف) چرا دیده ی خیر«آتشین» توصیف شده است؟

            ب) «آتشم را بکش به آبی خوش» یعنی چه ؟معنی روان آن را بنویسید.

پ) «خاک تشنه» استعاره از کیست؟ چرا این تعبیر به کار رفته است؟

ت) رفتن شر به نزد خیر برای در آوردن چشم های او به باد تشبیه شده است، هدف از این تشبیه بیان چه چیزی است؟

ث) در بیت چهارم کلمه ی «چراغ»دو بار به کار رفته است ؛معیّن کنید کدام یک استعاره و کدام یک تشبیه است؟

ج) منظور از «کشتن چراغ» چیست؟

چ) کدام معنی برای مصراع دوم بیت آخر مناسب تر است؟

            چ-1) خیر را تنها رها کرد.                         چ-2) خیر را دست خالی و تنها رها کرد.

 6- «بعینه» در بیت«چشم از دست رفته گشت درست / شد بعینه چنان که بود نخست» یعنی چه؟

7- در بیت های ذیل:

                        جز یکی دختر عزیز مرا                 نیست و هست بسیار چیز مرا

                        گر نهی دل به ما و دختر ما                        هستی از جان عزیز تر بر ما

                        بر چنین دختری به آزادی                         اختیارت کنم به دامادی

                        وان چه دارم زگوسفند و شتر                    دهمت تا زمایه گردی پر

            الف)تضاد را در بیت اوّل نشان دهید.

            ب) هرکدام از فعل های هست و نیست را در پایان جمله ی مربوط به خود قرار دهید و بنویسید.

            پ) نوع«را»در «مرا» کدام است؟

                پ1) حرف اضافه         پ2) نشانه ی مفعول        پ3) نشانه ی فکّ اضافه    پ4) نشانه ی اختصاص

            ت) چوپان در چه صورتی خیر را گرامی تر می داشت؟

            ث) برای «اختیارت کنم »کدام معنی مناسب تر است؟     ث1) تو را آزاد می گذارم                   ث2) تو را بر می گزینم

            ج)چوپان به خیر- در صورتی که دامادی وی را می پذیرفت - چه وعده ای داد؟

8- بیت های ذیل را به دقّت بخوانید و به سؤالات مربوط پاسخ دهید.

                        منم آن تشنه ی گهر برده             بخت من زنده بخت تو مرده

                        تو مرا کشتی و خدای نکشت                      مُقبل آن کز خدای گیرد پشت

                        دولتم چون خداپناهی داد             اینکم تاج و تخت شاهی داد

                        وای بر جان تو که بدگهری                        جان بری کرده ای و جان نبری

            الف) چرا خیر خود را خوش بخت و شر را بد بخت می داند؟

            ب) مفهوم «خوش بخت کسی است که از خدا یاری بخواهد.» در کدام بیت آمده است؟

            پ) کدام معنی برای مصراع اوّل بیت سوم مناسب تر است؟

                        پ1) خدا مرا در پناه خود قرار داد.                       پ2) بخت و اقبالم پناهی مانند خدا به من داد.

                        پ3) چون بخت و اقبالم مرا در پناه خدا قرار داد.

            ت) «م»در«اینکم» از نظر دستوری چه نقشی دارد؟

                        ت1) متمّم، به معنای «به من»                    ت2) مفعول، به معنای«مرا»                       ت3) مضافٌ الیه

            ث) مفهوم مصراع« جان بری کرده ای و جان نبری »را بنویسید.

            ج) «ی» در «خدا پناهی» نشانه ی نکره است یا مصدری؟ توضیح دهید.

9-     در بیت«گفت زنهار اگر چه بد کردم / در بد من مبین که خود کردم» شر چه عذری برای بدی های خود ذکر می کند؟

10- با توجّه به این سه بیت ، پاسخ سؤالات را بنویسید.

گفت اگر خیر هست خیر اندیش                تو شری جز شرت نیاید پیش        

در تنش جست و یافت آن دو گهر                         تعبیه کرده در میان کمر

آمد آورد پیش خیر فراز                          گفت گوهر به گوهر آمد باز

الف) کدام معنی برای مصراع دوم بیت اول مناسب تر است؟

            الف1) تو شر هستی و جز شر چیزی از تو سر نمی زند.

            الف2) تو شر هستی و جز شر چیزی نصیب تو نمی شود.

ب) « تعبیه کردن » چه معنی دارد؟

پ) یکی از معانی «میان» کمر است ویکی از معانی «کمر» کمربند؛ با راهنمایی دبیر خود بگویید که شاعر

    در استفاده از این دو کلمه در کنار هم  چه ظرافتی به کار برده است؟

ت) بین دو «گوهر» در مصراع دوم بیت آخر چه آرایه ی ادبی وجود دارد؟ معنی هر کدام را بنویسید.

                                                طرح سؤالات دبیر محترم:

1-.....................................................

2- ....................................................

            3-....................................................

----------------- درس هفتم: طوطی و بقّال----------------

1-     «مثنوی معنوی» اثر کیست؟چند بیت دارد و در چند دفتر فراهم آمده است؟

2-     در مثنوی معنوی مطالب عرفانی با چه شیوه ای بیان شده است؟

3-     در داستان «طوطی و بقّال» هدف نشان دادن چه نکات  و مسائلی است؟

4-     در بیت«بود بقّالی و وی را طوطیی/ خوش نوایی سبز گویا طوطیی»

الف) طوطی چه صفت هایی داشت؟

ب) بیت چند جمله دارد؟

            5- با توجه به بیت«در دکان بودی نگهبان دکان / نکته گفتی با همه سوداگران»:

                        الف) «بودی»و«گفتی» چه نوع فعل هایی هستند؟

                        ب) منظور از «نکته گفتن» چیست؟

                        پ) «سوداگران» چه کسانی هستند؟

            6- معنی روان بیت های ذیل را بنویسید.

                        در خطاب آدمی ناطق بدی                       در نوای طوطیان حاذق بدی

                        جست از صدر دکان سویی گریخت            شیشه ها ی روغن گل را بریخت

2-     بیت های ذیل را بخوانید و به سؤالات مربوط پاسخ دهید.

از سوی خانه بیامد خواجه اش                    بر دکان بنشست فارغ خواجه وش

دید پرروغن دکان و جامه چرب                برسرش زد گشت طوطی کل زضرب

روزک چندی سخن کوتاه کرد                  مرد بقّال از ندامت آه کرد

            الف) کدام معنی برای«فارغ»در این جا مناسب تر است؟         الف1) آسوده                 الف2) بی خبر

            ب) «وَش»پسوند شباهت است و به معنی «مانندِ»چند ترکیب دیگر نظیر آن بیابید.

            پ) مرجع ضمیر«ش» در «بر سرش زد»بقّال است یا طوطی؟

            ت) «ک»در «روزک»نشانه ی چیست؟ مثال دیگری ذکر کنید.

            ث) با توجّه به ابیات بالا ،بقّال از چه چیزی بی خبر بود؟

8- در بیت های ذیل:

                        ریش بر می کند و می گفت ای دریغ                      کافتاب نعمتم شد زیر میغ

                        دست من بشکسته بودی آن زمان              چون زدم من بر سر آن خوش زبان

                        هدیه ها می داد هر درویش را                 تا بیابد نطق مرغ خویش را

            الف) «ریش کندن»نشانه ی چیست؟

            ب) منظور از «آفتاب نعمت» چیست؟

            پ) «آفتاب نعمتم زیر میغ رفت»کنایه از چیست؟

            ت) چرا مرد بقّال خود را ملامت می کند؟

            ث) چرا به هر درویش هدیه می داد؟

            ج) مقصود از «مرغ خویش»چیست؟

9- به سؤالات مربوط به بیت های ذیل پاسخ دهید.

                        بعد سه روز و سه شب حیران وزار                         بر دکان بنشسته بود نومید وار

                        می نمود آن مرغ را هر گون شگُفت                      تا که باش کاندر آید او به گفت

                        جولقیی سر برهنه می گذشت                   با سر بی مو چو پشت طاس و طشت

                        طوطی اند گفت آمد در زمان                   بانگ بر درویش زد که هی فلان

                        از چه ای کل با کلان آمیختی                                  تو مگر از شیشه روغن ریختی

                        از قیاسش خنده آمد خلق را                                  کاو چو خود پنداشت صاحب دلق را

            الف) مر د بقّال برای به حرف در آمدن طوطی چه کار هایی می کرد؟

            ب) مشبه و مشبهٌ به را در بیت سوم مشخص کنید.

            پ) چه چیزی باعث به حرف در آمدن طوطی شد؟

            ت)  چه عاملی باعث خنده ی مردم شد؟

            ث)طوطی از درویش چه سؤالی کرد؟

            ج) معنی واژه های «جولقی»و«صاحب دلق»را بنویسید.

10- پیام کلّی بیت ذیل را بنویسید.

                        کار پاکان را قیاس از خود مگیر                  گر چه ماند در نبشتن شیر و شیر

11- معنی روان بیت بالا را بنویسید.

12- در بیت ذیل ،مولوی چه عاملی رل سبب گمراهی مردم عالم می داند؟                                                            جمله عالم زین سبب گمراه شد        کم کسی زابدال حق آگاه شد

13- « کم کسی زابدال حق آگاه شد »یعنی چه؟

14- باتوجه به بیت های ذیل:                                                                                                                           هردوگون زنبور خوردند از محل                 لیک شد زان نیش و زان دیگر عسل                                    هردو گون آهو گیا خوردند و آب                   زین یکی سرگین شد و زان مشک ناب         الف) چه رابطه ای بین مشک و آهو وجود دارد؟                                                                              ب) ابیات چه ارتباطی با پیام و محتوای درس دارند؟

15- در بیت های ذیل:                                                                                                                                                صد هزاران این چنین اشباه بین                       فرقشان هفتاد ساله راه بین                                               چون بسی ابلیس آدم روی هست                     پس به هر دستی نشاید داد دست              الف) «فرق هفتاد ساله راه» کنایه از چیست؟                                                                                     ب) در بیت دوم نیز یک کنایه وجود دارد ، آن را بیابید و مفهوم آن را بنویسید.                         پ) مفرد کلمه ی«اَشباه»و معنی آن را بنویسید.

با توجه به «بیاموزیم» در پایان درس بنویسید که تمثیل چیست و استفاده از آن چه فایده ای دارد؟                                  

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: